Yazı İçeriğinde Bulunanlar
Dişbudak ağacı özellikle mobilyacılık alanında oldukça geniş bir kullanım alanı olan bir ağaç türüdür. Latince ismi Fraxinus Excelsior şeklinde olan dişbudak ağacı 10 ile 30 metre arasında bir boya kadar ulaşabilmektedir.
Gövde yapısı çok düzgün, odunsudur ve soğuk havalara karşı oldukça dirençli bir yapısı vardır. Bu nedenle çok sayıda Kuzey ülkesi tarafından yetiştirilen bir ağaçtır.
Gövdenin dış kısmı beyaza çok yakın açık bir renktedir. Kolay aşınan bir dış yüzeyi yoktur. Aynı zamanda böceklere ve haşerelere karşı dayanıklı olduğu için de mobilyacılık sektöründe, masif yapımında çokça tercih edilir.
Dişbudak Ağacının Yapısal Özellikleri
Dişbudak ağacı özellikleri başlıklar halinde incelendiğinde daha iyi anlaşılacaktır. Dolayısıyla yapısal özellikleri hakkında bilgi sahibi olmak bu muhteşem ağacı tanıyabilmek açısından önemlidir.
Mitolojiye dahi konu olmuş özellikleri sayesinde pek çok yerde kullanılan ve eski zamanlardan bu yana yetiştiriciliği yapılan, son derece değerli dişbudak ağacı kendine özgü yaprak ve çiçek yapısına sahiptir.
Normalde sulak yerleri seven dişbudak ağacı köklerini toprağın çok derin yerlerine kadar ulaştırabildiği ve hatta bunu çok sert topraklarda bile gerçekleştirebildiği için pek çok yere kolayca uyum sağlayabilmektedir.
Boyunun ne kadar olacağı ise daha çok bulunduğu iklimin özelliklerine göre belli olmaktadır. Sulak bir ortamda 30 metreye kadar çıkabilen boy, bazı yerlerde 1-2 metreden daha fazla uzamayabilir. Aynı durum ağacın yaprakları için de geçerlidir. Bulunduğu iklimin koşullarına göre dört mevsim yeşil yapraklı halini koruyabilen diş budak ağaçları olduğu gibi her mevsim farklı görünen dişbudak ağaçları da vardır.
Çiçek
Çiçek kısmı erkek ve dişi çiçeklerin farklı ağaçlarda ya da farklı dallarda bulunmaktadır. Erkek ve dişi çiçekler arasında bir renk farklı bulunmamakla beraber her ikisi de mordur. Dalların uç kısmında kümeli şekilde büyüyen çiçekler ilkbahar döneminde ortaya çıkmaktadır.
Yaprak
Dişbudak ağacının yaprak kısımları açık yeşil renge sahip olan ve 40 cm uzunluğunda oval şeklinde görülmektedir. Yaprakların güneş ışığına doğru hareket edebildiği bilinmektedir. Hatta bazı zamanlarda tüm ağacın üst kısmının güneşe doğru kendini eğdiği görülebilir.
Bu yaprakların özelliklerinden biri de sararmadan önce daha yeşil halde iken bile yere düşebilmeleridir.
Meyve
Yazın bitiminde sonbahara girişe doğru kanatlı biçimde dişbudak meyveleri ortaya çıkar. Kuşlar, rüzgarlı hava koşulları, hayvanlar ve insanlar vb. sebebi ile meyveler kışa kadar dağılarak azalırlar.
Dişbudak Nerede Yetişir?
Zeytingiller ailesinin bir üyesi olan iki çenekli dişbudak ağacı İç Anadolu bölgesinin iç kesimleri, Marmara, Akdeniz, Trakya ve Karadeniz bölgelerinde yetişen bir ağaç türüdür. Aynı zamanda Kuzey Yarım Küre’nin ılıman iklime sahip olan her türlü bölgesinde dayanıklı yapısı sayesinde kolayca yetiştirilebilir.
Türkiye’de yetişen çiçekli ve çiçeksiz şekilde dört ayrı türü vardır. Kışları yapraklarını döken bir yapıya sahiptir.
Bol su isteyen bir ağaç olduğu için çokça yağış alan yerlerde yetiştirilmesi daha uygundur. Tam ekim zamanını ilkbahar dönemine denk getirmek önerilmektedir. Ancak her mevsim dikilebilir.
İyi bakılması halinde 250-300 yaşına kadar ömrü vardır. Arada sırada bakımı için kurumuş dalları kesmek ağaç için çok faydalıdır. İlkbahar ve yaz aylarında yapraklarının toplanması da tavsiye edilenler arasında yer almaktadır.
Ülkemizde bulunan dişbudak ağaçlarından meydana gelmiş ormanlara örnek vermek gerekirse Adapazarı’nda yer alan Süleymaniye Ormanı ve Kırklareli’nde yer alan Demirköy Ormanı örnek olarak gösterilebilir.
İl bazında baktığımızda en fazla dişbudak ağacının bulunduğu yerler Kahramanmaraş, Bursa, İzmir, İstanbul ve Sakarya şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Dişbudak Ağacı Nasıl Kullanılır?
Dişbudak ağacının kullanım alanı mobilya sektörü ile sınırlı değildir. Yapraklarından yapılan çay alternatif tıp tedavilerinde kullanılmaktadır.
Aynı zamanda deniz taşıtlarının yapımında, parke kaplama alanında, raket yapımında, bilardo ıstaka yapımında tercih edilir.
Eski zamanlarda dişbudak ağacının yapı harcı malzemesi şeklinde kullanıldığı da bilinmektedir. Bunun için yaprakları kaynatılıp toprak ile bu su karıştırılırmış. Hatta tarihi verilere göre Ayasofya’nın yapımı esnasında bu teknik kullanılarak harç oluşturulmuş.
Çok sayıda depremden sağ çıkan Ayasofya bize dişbudak ile yapılan yapı harcının ne kadar dayanıklı olduğunu göstermektedir.
Bu konu üzerine yapılan çalışmalar bu yapı harcının betondan kat be kat daha dayanıklı olduğunu göstermektedir.
Dişbudak ağacının bulunduğu ortamda haşereleri uzaklaştırdığı da bilinmektedir. Bu nedenle evlerde böcek ve haşerelerden korunmak için gerçek dişbudak ağacına ait dallar koyabilir ve bu şekilde dekorasyon yapabilirsiniz. Elbette ki dekorasyon sırasında ağacın özelliklerini baskılayabilecek ekstra malzemelerden kaçınmalısınız.
Dişbudak Ağacının Faydaları
Dişbudak ağacının yapraklarından bitki çayı elde edilmektedir. Bu çayın birtakım faydaları olduğu bilinmektedir. Bu faydalar şunlardır;
- Özellikle kabızlık gibi birtakım bağırsak problemlerine iyi gelir.
- Ağız içinde oluşan enfeksiyonların giderilmesini ve dolayısıyla diş çürüğü oluşumunun önlenmesini sağlar.
- Vücutta fazla miktarda tutulan suyu (ödemi) atma konusunda çok başarılıdır. Bu nedenle dişbudak çayı içenler bol miktarda su içmelidir.
- Eklem ağrılarına çok faydası vardır.
- İçerisinde bol miktarda mineral ve vitamin bulunmaktadır. Bu sayede bağışıklık sistemine etki ederek enfeksiyonlara karşı doğal bir korunma sağlar.
- Anne sütünü arttırdığı bilindiği için yeni doğum yapmış emziren annelere önerilmektedir.
- Bağışıklık sistemine son derece olumlu katkıları vardır.
- Sıcak su içerisinde demlenerek tüketildiğinde doğal bir ağrı kesici etki ortaya çıkmaktadır.
- Ateş düşürücü etkisi vardır.
- Solunum yollarını rahatlattığı için üst ve alt solunum yolu enfeksiyonlarına iyi gelebilmektedir.
- İdrar söktürücü etkisi vardır. Bu sayede kan basıncının düşmesine yardımcı olur ve idrar yolu enfeksiyonuna karşı mesaneyi temizler.
Diğer muhteşem bitkileri keşfetmek için “Doğa” kategorimizde yer alan içerikleri kaçırmayın.
