Yazı İçeriğinde Bulunanlar
Batık maliyet yanılgısı, 1985 yılında ortaya çıkan bir tabirdir. Batık maliyet yanılgısı sözlük anlamı ise bireylerin öncesinde para, zaman gibi kaynaklar yatırmış olmaları nedeniyle yanlış davranışa bağlı kalmaya devam etme eğilimleri şeklindedir. “Battı balık yan gider” atasözü batık maliyet etkisini çok iyi açıklayan bir sözdür.
Batık Maliyet Etkisi
Ekonomide batık maliyet, önceden ödenen ve geri dönüşü olmayan maliyet şeklinde açıklanmaktadır. Örneğin işe yaramayan bir makinenin satın alınmış olması ve iadesinin yapılamaması ekonomide batık maliyet olarak adlandırılmaktadır. Batık maliyet yanılgısına düşülmemesi içinse işletmenin karar verme sürecine bu durumu dahil etmemesi gerekmektedir.
Günümüzde ekonomik bazda olduğu kadar bireysel bazda da kabul edilen bir tabir olduğu söylenebilmektedir. Örneğin sinema biletine para veren bir kişinin sinemaya gidemeyecek kadar hasta olması halinde ortada bir batık maliyet durumu bulunmaktadır. Sağlığınızı dikkate almayıp “parasını çoktan verdim boşa gitmesin” düşüncesiyle sinemaya gitmeye çalışmanız ise batık maliyet yanılgısının bireysel bazdaki tipik bir örneği olacaktır.
Batık Maliyet Yanılgısına Örnekler Nelerdir?
Batık maliyet yanılgısının örnekleri, bu tanımlamanın hayatın ne kadar içerisinde olduğu ve bu tuzağa ne kadar sık düşüldüğü gibi ayrıntılara hakim olunabilmesi için üzerinde durulması gereken konulardan birisidir. Hayatın içerisindeki Batık maliyet yanılgısının en temel örnekleri şu şekildedir:
- “Parasını verdiğim için tüm yiyecekleri tüketmeliyim” düşüncesi en tipik örneklerden birisidir. Gereğinden fazla tüketmeniz sağlık ve kilo problemlerine neden olacaktır. Bu nedenle esasında bu düşünce batık maliyet yanılgısından kaynaklanmaktadır ve sağlıklı değildir.
- “Kursa parasını verdim. Kurs bitene kadar eğitimlere devam etmeliyim” düşüncesi ilginiz olmadığını fark ettiğiniz veya size herhangi bir beceri katmayacak olan bir kursa yalnızca para verdiğiniz için devam etmesini söyleyen bir batık maliyet yanılgısıdır.
- “Sevmediğim bir bölüme birkaç yılımı verdiğim için okumaya devam etmeliyim” düşüncesi, özellikle gençlerdeki batık maliyet yanılgısının tipik örneklerindendir. Uzun vadede sizi mutsuz edecek bir bölüme yalnızca birkaç sene emek verdiğiniz için devam etmeniz batık maliyet yanılgısının kurbanı olduğunuzu göstermektedir.
- Aynı şekilde çalıştığı iş yerinde memnun olmayan insanların bu işte çalışmak istemeleri de aynı şekilde batık maliyet yanılgısına örnektir.
Batık maliyet yanılgısı özelikle dijital dünyada sık kullanılan yöntemlerden birisidir. Örneğin dijital pazarlamadaki satış ve başvuru işlemlerinde adım adım ilerleme yöntemi kullanılmaktadır. Bu sayede işlemin belirli bir noktasına gelen kişilerin emek verdikleri için vazgeçme ihtimallerinin azalması ve işlemi tamamlamaları sağlanmaktadır.
Batık Maliyet Yanılgısı Nasıl Bırakılır?
Batık maliyet yanılgısını bırakmak hayatınızda sağlıklı kararlar alabilmek için mutlaka bilgi sahibi olmanız gereken noktalardan birisidir. Bu noktada ilk olarak yapılması gereken hamle, batık maliyet yanılgısının ne anlama geldiğini kavramaktır.
Batık maliyet yanılgısını yakından tanıyan insanlar, bu yanılgı ile yakından karşılaştıklarında durumun farkında varabilmektedir. Bu sayede daha mantıklı kararlar alabilmenizin yolu açılmaktadır. Bu etki altındaki yanlış kararlardan kurtulabilmek için geçmiş maliyetleri değil, gelecek getirileri dikkate almanız gerekmektedir.
Batık Maliyet Yanılgısının Beyin ile İlişkisi Nasıldır?
Batık maliyet yanılgısı ile beyin ilişkisi, konuyu detaylı kavramak için üzerinde durulması gereken noktalardan birisidir. İnsan ırkının beyin yapısı, hayatta kalmaya odaklıdır. Bu nedenle de kaynaklarını boşa tüketmeyerek hayatta kalmak mantıklı olarak ilerlemektedir. Beynimizin bu yönde kurduğu duygusal bağlar, zayıf analizlere neden olmakta ve karar verme sürecinizi etkilemektedir. Beynimizin günlük koşuşturma içerisinde uzun ve yoğun analiz süreçlerine imkan bulamaması, batık maliyet yanılgısını arttırmaktadır. Bu durumdan kurtulmak için beynimizin ilkel yöntemlerinin kullanımı sırasında batık maliyet yanılgısına düşmemek için batık maliyet yanılgısı hakkında yeterli bilgiye sahip olmak önemlidir.
Batık maliyet etkisi üzerine hazırladığımız içeriğimizin ardından öğrenmeye devam etmek için “Halo etkisi” yazımızı da değerlendirebilirsiniz.
