Yazı İçeriğinde Bulunanlar
Dalak nerededir? sorusunu yanıtladığımız yazımızda ne işe yarar, şişmesi nasıl iner, büyümesi nedir ve büyümesinin zararları nelerdir? gibi en çok merak edilen konulara da değindik.
Dalak Nerededir?
Dalak karnın sol üst bölgesinde kaburgaların alt kısmında yer alan ve kişinin yaklaşık olarak kendi yumruğu büyüklüğünde bir organdır.
Bu organ lenf sistemine aittir ve kişilerin bağışıklık sisteminde büyük rol oynamaktadır. Latincede Splen olarak adlandırılmaktadır.
Dalağın bulunduğu konum karın boşluğudur. Üzerinden çok sayıda kan damarı çıkmaktadır.
Dalak Ne İşe Yarar?
Dalak omurgalı canlıların vücudunda bulunan ve çok sayıda görevi bulunan önemli bir organdır. Özellikle kan yapımı ve hastalıklar ile mücadelede çok önemli bir yeri vardır.
Vücutta dalağın görevleri şu şekildedir:
- Fetüsün anne karnında kan üretimini yapar
- Akyuvar şeklinde adlandırılan lenfositlerin üretilmesinde görev alır
- Görevini tamamlamış ve yaşlanmış olan alyuvarların (eritrositler) yok edilmesinde görev alır
- Alyuvarların depolanmasını sağlar
- Vücudu dışarıdan gelen patolojik mikroorganizmalara (hastalık yapıcı mikroplar) karşı korur
- Vücudun enerji ihtiyacı olduğunda devreye girerek kasılır ve kan akışının hızlanmasına yardımcı olur
- Vücudun toksinlerden temizlenmesini sağlamaktadır
- Kanı depolar
Dalak Şişmesi Nasıl İner?
Dalak şişmesi aslında diyafram kasının harcanan fazla efor sonucunda kişide ağrı oluşumuna neden olmasıdır. Halk arasında bu durum dalak şişmesi olarak adlandırılsa da bu aslında kişinin diyafram kasının yorulmasından ileri gelen bir durumdur.
Bu organımız günlük hayatta şişen ve sonra eski halini alan bir organ değildir. Dalak büyümesi ise ciddi bir hastalıktır ve efor kaynaklı ortaya çıkmamaktadır.
Kişilerin dalak şişmesi olarak adlandırdığı diyafram kasının yorulmasına karşılık olarak alabileceği önlemler de vardır. Diyafram kası solunum sistemine yardımcı bir organdır ve sürekli olarak akciğerlere yardımcı olur.
Bu kası geliştiren kişilerde ağrı hissi hiç ortaya çıkmaz ya da çok hafif olur. Günlük diyafram egzersizleri ile diyafram kası geliştirilebilir.
Dalak Büyümesi Nedir?
Dalak büyümesi tıpta splenomegali olarak adlandırılan ciddi bir tablodur. Kişilerde bu sorun bazen belirtiler sonucunda tespit edilirken bazen rutin muayeneler sırasında fark edilir.
Büyümeye neden olan durumlar şunlardır:
- Sıtma öyküsü
- Bazı hemolitik anemi türleri
- Siroz
- Karaciğer hastalıkları
- Frengi hastalığı
- Endokardit
- Mononükleoz
- Bazı viral enfeksiyonlar
- Lösemi
- Gaucher haslığı
- Miyeloproliferatif neoplazma
- Lösemi
- Dalak ya da karaciğerin damarlarında meydana gelen kan basıncı yüksekliği
- Dalak ya da karaciğerin damarlarında pıhtı meydana gelmesi
Kişide dalak büyümesi çok ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Bu sorun yaşandığı zaman çok şiddetli alyuvarların filtrelenmesi ve depolanması söz konusu olabilir. Bu durumda dolaşımda yeterli miktarda kırmızı kan hücresi bulunamaz.
Aynı şekilde trombositlerin sayısında da dolaşım bakımından azalma olur. Bu durumda dalakta tıkanma meydana gelebilir ve dalağın çalışması bozulabilir. Bu durumda kişinin dalağının bazı yerlerinde çeşitli sorunlar ortaya çıkabilir.
Dalak Büyümesinin Zararları
Dalak büyümesi organın çeşitli bölgelerine zararlı olduğu için kişide bazı komplikasyonlar meydana gelebilir. Bunlar:
- Dalağın yırtılması
- Enfeksiyona yatkınlık şeklindedir.
Dalağın Yırtılması
Dalak yırtıldığı zaman vücutta dolaşımda bulunan tüm kanın karın boşluğuna dolması riski ortaya çıkmaktadır. Bir insanın karın boşluğu 5-6 litre kanı rahatlıkla içine alabilir. Aynı şekilde yetişkin bir bireyin damarlarında dolaşan kan miktarı da yaklaşık 5-6 litre kadardır.
Bu durumda yırtık tüm damarları boşaltabilir. Bu durum bir de trafik kazaları gibi dalak travmalarında ortaya çıkmaktadır. Yaşanan sorununun en büyük belirtisi cildinin bembeyaz görünüyor olmasıdır.
Enfeksiyona Yatkınlık
Dalağımız vücudun savunma mekanizmalarından biridir. Hasar alması halinde enfeksiyonlara yatkınlık görülebilir. Bunun yanı sıra bireylerde kansızlık da ortaya çıkabilir.
Nasıl Tedavi Edilir?
Kişide dalak büyümesi sorunu ortaya çıktığında ilk olarak bundan kaynaklı bir komplikasyonun gelişip gelişmediği kontrol edilir. Örnek olarak bireyde dalak büyümesine bağlı enfeksiyon bulunuyorsa enfeksiyona uygun spektrumda bir antibiyotik reçete edilir ve hasta bu süreçte gözlemlenir.
Viral bir enfeksiyon söz konusu ise de kişinin bu süreçte bağışıklık sistemini güçlendirici yardımcı tedavilerine başvurulur.
Kişinin komplikasyonu kontrol altına alındıktan sonra hekimi uygun görürse splenektomi denilen dalak çıkarma operasyonu uygulanır.
Bireyler vücudunda bu organ olmadan da aktif bir yaşam sürebilirler. Ancak bu bir savunma mekanizması organı olduğu için ve artık çıkarılması halinde bireyler enfeksiyonlara karşı biraz daha savunmasız bir hale gelecektir. Bu nedenle bireylerin operasyon sonrası dönemde sağlıklı beslenmeye ve hareket etmeye çok büyük önem vermeleri gerekmektedir.
