Bencillik kavramı Türk Dil Kurumuna göre ‘kişinin sadece kendisini ve kendi çıkarlarını gözetmesi’ şeklinde açıklanmaktadır. Ruh bilimine göre ise bencillik; kişinin kendi çıkarlarını düşünerek, yaptığı tüm bilinçli eylemlerde bu şekilde bir güdü ile hareket etmesi, şeklinde bir tanımı vardır.
Genel olarak bu tür bir kişilik yapısı olan bireyler kendilerinde herhangi bir sorun olduğunu ve insan ilişkilerinde bencillik kaynaklı problemler yaşadıklarını fark etmezler. Bu durumu daha çok kişinin yakın çevresindeki bireyler fark etmektedir. Bu tanım bir rahatsızlığı tanımlamaktan çok bir karakter özelliğini ifade etmek için kullanılır.
Bencil olan bireyler;
- Karşısındaki bireyin düşüncelerini önemsemez ve dinlemez.
- Sadece kendine ait olan ihtiyaçların giderilmesini bekler.
- Karşısındaki kişi ile fazla empati kuramaz.
- Bencillik doğal olan kendini düşünme halinden çok daha fazlasıdır ve zarar vericidir. Ancak kendini düşünmek belirli bir ölçüde normal kabul edilir.
- Kendi istekleri doğrultusunda hareket edilmesini bekler.
- Kendi istedikleri gerçekleşmediğinde ortada çok mantıklı durumlar olsa dahi ağlama krizleri, öfke nöbetleri, saldırganlık vb. davranışlar ortaya çıkabilir.
Bencillik Neden Olur?
Bencillik genel olarak kişilerin çocukluk çağında öğrendikleri ve yetişkinlik hayatlarında da sürdürdükleri bir davranıştır. Burada en önemli nokta ebeveynlerin çocuğa nasıl davranış sergiledikleridir. Özellikle tek çocuklarda toplum için bu gibi sorunlar görülebilmektedir. Bazen de model alarak öğrenme nedeni ile çocuklar bencil olan ebeveynlerinden etkilenirler.
Bencilliğin nedenleri farklı yaklaşımlara ve farklı vakalara göre değişkenlik gösterebilir. Bilişsel psikoloji ise bencilliğin kişinin kendisini ne kadar ve nasıl tanıdığı ve nasıl tanımladığı ile ilgili olduğunu düşünmektedir.
Örnekleri Nelerdir?
Bencillik örnekleri bencil insanların sergiledikleri bazı davranışlardan öğrenilebilir:
- Bu kişiler egoizm inancını benimsemişlerdir ve benlik algıları çok yüksektir.
- Kendilerini çok özel, diğerlerinden farklı, hem cinslerinden üstün görebilirler.
- Yaptıkları işi çok fazla abartarak aşırı önemli gibi gösterebilirler.
- Grup içerisinde kendilerinin dinlenmesini ve isteklerinin yerine getirilmesini beklerler. Düşük benlik algısı olan insanlar tarafından lider olarak benimsenebilirler.
- İş yerinde veya eğitim hayatlarında başkalarının kendi başarılarına yaptığı katkıları takdir etmezler. Tüm işi kendilerinin sayesinde yapıldığına inanarak bütün övgülerin kendilerine verilmesi gerektiğini düşünürler.
- Bir konu hakkında fazla çabalamadıkları halde istedikleri şeyi hak ettiklerini düşünerek kendilerine gelmesini beklerler.
- Bir konu hakkında bilgisiz oldukları halde çok biliyormuş gibi görünerek tartışabilirler ve bilmediklerini kabul etmezler.
- İnatçı yapılarını kararlı bir birey olmak şeklinde yorumlarlar. Bunun gibi sahip oldukları olumsuz özellikleri olumlama yoluna giderler ve kendilerinde bir kusur olduğunu asla kabul etmezler.
- İkili ilişkilerde daima karşı tarafı suçlarlar ve kendilerini aklayacak bahaneler sıralarlar.
- Çok ciddi gururları vardır. Adeta küçük dağları ben yarattım havası çizerler.
- Kendi çıkarları söz konusu olduğunda her türlü şeyin mübah olduğunu düşünerek hareket edebilirler. Ahlaki değerleri, yasaları çiğneyebilirler.
- Çok kolay söz verebilirler ve çıkarlarının aksine bir durum geliştiğinde sözlerinden dönebilirler. Kendi çıkarlarını daima ahlak ilkelerinden üstün tutarlar.
